In het raam van de Good Food-strategie wil het Brussels Hoofdstedelijk de modellen van voedingszaken ondersteunen:
- die hoofdzakelijk lokale, seizoensgebonden, biologische … producten aanbieden en een verscheidenheid aan alternatieven voor dierlijke eiwitten … voorstellen
- die zich bevinden in Brusselse wijken waar weinig Good Food aanwezig is;
- die beantwoorden aan de consumptiebehoeften van de wijkbewoners in termen van het assortiment van producten en de verkoopprijs;
- die aansporen tot een bewustwording van de voedingsuitdagingen en de macht van de consumenten tijdens hun voedingsaankopen;
- die de voorkeur geven aan ketens die een voordelige prijs aan de producenten garanderen.
De sociale en milieu-uitdagingen van het Gewest vereisen immers een individuele voedingsgedragsverandering die enkel zal mogelijk zijn wanneer de Brusselaars over een Good Food-aanbod beschikken dat in hun buurt toegankelijk is en aangepast is aan hun behoeften.
Onder de inspirerende voorbeelden van distributiemodellen lijken de coöperatieve supermarkten aan de meeste van deze criteria te beantwoorden. De ervaring van de eerste Brusselse coöperatieve supermarkt, Bees Coop, bewijst dat dit vernieuwend model economisch leefbaar is. Deze coöperatieve winkel maakt het mogelijk dat meer dan 3000 gezinnen gebruikmaken van een hoofdzakelijk biologisch aanbod tegen een relatief aantrekkelijke prijs. De coöperanten nemen deel aan het beheer van de winkel en aan het nemen van belangrijke beslissingen.
Door dit succes streven verschillende burgercollectieven ernaar om hun eigen coöperatieve supermarkt in het Gewest op te starten, geïnspireerd door de ervaring van Bees Coop.
Om deze ontwikkeling te vergemakkelijken en te versnellen zullen Leefmilieu Brussel en Brussel Economie en Werkgelegenheid deze projecten in 2021 en 2022 steunen via begeleiding en een lanceringsbeurs.
Praktisch:
Alle coöperatieve en participatieve supermarkten kunnen gebruikmaken van begeleiding.
Deze begeleiding zal de elementen aankaarten die specifiek zijn voor het coöperatief model, maar ook de kennis en vaardigheden die van essentieel belang zijn voor het beheer van een duurzame-voedingszaak:
Het begeleidingsprogramma bevat:
- Thematische opleidingen: zakenmodel, boekhouding, bestellingen, ledenbeheer, bevoorradingsketens, voorraadbeheer …
- Praktische opleidingen (toepassing van de theorie in praktijkgevallen).
- Bezoeken op het terrein en uitwisselingsmomenten tussen de projecten.
- Geïndividualiseerde coaching in functie van de behoeften van de projectbeheerders, op het niveau van de maturiteit van het project, de specifieke kenmerken van de grondgebieden …
De handelszaak die aan de volgende criteria beantwoordt, wordt beschouwd als een coöperatieve en participatieve supermarkt:
- De meerderheid van de klanten zijn coöperanten en hebben stemrecht tijdens de Algemene vergadering. Deze stem is onafhankelijk van het onderschreven kapitaal.
- De coöperatieve heeft geen winstoogmerk: de leden van de supermarkt zijn niet op zoek naar een patrimoniaal rendement. De winst wordt opnieuw geïnvesteerd voor de verwezenlijking van het (sociaal) doel.
- De werklast wordt grotendeels gedragen door de coöperanten (dagelijks beheer, kassa, schoonmaak, ontvangst van leveringen, rekken vullen …).
- De governance is participatief: de supermarkt voert een systeem en cultuur van participatieve governance in, zowel in het dagelijks beheer als in het nemen van beslissingen. De klanten hebben beslissingsrecht over het beleid en de strategie van de supermarkt.
- De winkel is transparant over de toegepaste marges. Het economisch model berust op een lage marge die toelaat dat de winkel producten tegen interessante prijzen kan aanbieden en zo de toegang tot een gezonde en kwaliteitsvolle voeding kan uitbreiden.
- De supermarkt heeft tot doel (op het einde van haar ontwikkeling) om een one stop shopping te zijn – een plek waar men alle boodschappen kan doen. De supermarkt biedt minstens 4000 producten aan en zal meerdere gamma’s van eenzelfde product aanbieden.
Bovenop de begeleiding die toegankelijk is voor alle projecten wil het Gewest de lancering van de 3 meest veelbelovende projecten voor het Gewest financieel ondersteunen.
De criteria om deze 3 projecten te identificeren zijn:
1. De toegankelijkheid
Het project moet een bevolking die momenteel geen toegang heeft tot Good Food (om culturele, economische of geografische redenen) toelaten toegang te krijgen tot lokale en seizoensproducten, producten die de agro-ecologische ketens bevorderen …
Dit criterium zal worden beoordeeld, rekening houdend met:
- samenwerking met de actoren op het terrein die met de beoogde doelgroepen werken;
- de diagnose van de behoeften en verwachtingen van de beoogde consumenten en de manier waarop de handelszaak hieraan kan beantwoorden;
- communicatiemiddelen die aangepast zijn aan de diversiteit van de profielen van de consumenten.
2. De duurzaamheid van het aanbod:
Het project zal producten moeten aanbieden die de consument toelaten om de milieu-impact van zijn voeding te verminderen. De voorkeur moet worden gegeven aan de duurzame ketens (vermindering van afgelegde kilometers, milieuvriendelijke productie …). Er moet communicatie plaatsvinden naar de klant toe om de keuze voor seizoensgebonden, Belgische, weinig bewerkte producten …. aan te moedigen. Een vegetarisch assortiment moet in de schijnwerpers worden geplaatst.
De handelszaak moet aandacht besteden aan de preventie van voedselverspilling en eventuele overschotten valoriseren.
Onder de begeleide projecten zullen Leefmilieu Brussel en Brussel Economie en Werkgelegenheid enkele projecten selecteren in 2021 en 2022 die een lanceringsbeurs zullen ontvangen. De eerste selectie zal plaatsvinden in juni 2021.
Interesse? U kunt contact opnemen via email: essaimage@bees-coop.be.
